Τέσσερις διακεκριμένοι έλληνες οικονομολόγοι τοποθετούνται για τρία θέματα της επικαιρότητας: α) την υστέρηση των φορολογικών εσόδων στον ελληνικό προϋπολογισμό, β) την αύξηση του βασικού επιτοκίου της Ε.Κ.Τ. και γ) τη φημολογούμενη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
Η υστέρηση των φορολογικών εσόδων αποδίδεται στην ύφεση, τις κακές εκτιμήσεις για αύξηση των εσόδων, αλλά και την έλλειψη δημόσιου ήθους και αστυνόμευσης στη χώρα μας. Για την αύξησή τους, προτείνεται η κατάργηση του κώδικα φορολογικών στοιχείων, ο αυτόματος ηλεκτρονικός προσδιορισμός της φορολογητέας ύλης, καθώς επίσης και η υιοθέτηση εξοντωτικών ποινών στους φοροφυγάδες, με παράλληλη μείωση των φορολογικών συντελεστών.
Ορισμένοι καθηγητές εκτιμούν ότι τα υψηλά επιτόκια θα επιβαρύνουν υπέρμετρα και πολλαπλώς την ελληνική οικονομία, ενώ άλλοι υποβαθμίζουν τη σημασία τους και στιγματίζουν το θεσμικό καθεστώς που αποθαρρύνει την ανάληψη επενδύσεων στην Ελλάδα.
Τέλος, σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του δημόσιου χρέους μας, όλοι περιγράφουν με μελανά χρώματα τις συνέπειες ενός “κουρέματος” των ελληνικών ομολόγων. Προκρίνουν ως μόνη δυνατή λύση την επιμήκυνση, με παράλληλη μείωση του επιτοκίου, χωρίς, όμως, να συμφωνούν για το χρόνο που πρέπει να λάβει χώρα.
1. Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η σοβαρή υστέρηση που παρουσιάζουν τα φορολογικά έσοδα;
Νικόλαος Απέργης:
Χρειάζεται σοβαρή καταπολέμηση της φοροδιαφυγής με εξοντωτικές ποινές των φοροφυγάδων, ανάκληση της άδειας λειτουργίας τους, δήμευση της περιουσίας τους και φυλάκιση των ιδίων. Ταυτόχρονα, πρέπει να σταματήσει η υπερφορολόγηση επιχειρήσεων και νοικοκυριών που απλώς μειώνει την φορολογική βάση. Να πέσουν οι φορολογικοί συντελεστές ώστε να μεγαλώσει η κίνηση προϊόντων και υπηρεσιών στην οικονομία.
Γεώργιος Κριμπάς:
Τα έσοδα από την φορολογία συναρτώνται με το δημόσιο – κοινωνικό ήθος και την αστυνόμευση. Λείπουν και τα δύο.
Δημήτρης Μάρδας:
Η υστέρηση δεν οφείλεται ολοκληρωτικά στη φοροδιαφυγή, αλλά ερμηνεύεται εν πολλοίς από την ύφεση και τις κακές εκτιμήσεις που έγιναν αναφορικά με την αύξηση των εσόδων το 2011. Συνέχιση της ύφεσης σημαίνει, λόγου χάρη, επιστροφή φόρων λόγω ζημιών ή λόγω υψηλής προκαταβολής που κρατήθηκε πέρυσι. Επίσης, κακή εκτίμηση ως προς τα έσοδα έγινε και με τις αποδείξεις αγορών των φορολογουμένων. Αν δεν αυξηθεί η πίτα της οικονομίας, κάθε άλλη φοροεισπρακτική προσπάθεια θα πέσει στο κενό αποφέροντας ελάχιστα στο κρατικό προϋπολογισμό
Αλέξανδρος Πανεθυμιτάκης:
Η υστέρηση φορολογικών εσόδων είναι μία παθογένεια του ελληνικού κράτους τα τελευταία τουλάχιστον 30 χρόνια και έτσι πλουτίζουν όσοι φοροκλέπτουν το Φ.Π.Α. ή δε δηλώνουν τα εισοδήματά τους. Ζητούμενο δεν είναι μόνο να μειωθούν τα ελλείμματα, αλλά να συναντηθούν με τη φοροδοτική ικανότητα της ελληνικής οικονομίας και της ελληνικής κοινωνίας.
Είμαστε η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που διατηρεί ένα τέτοιο κώδικα φορολογικών στοιχείων και αφήνεται το θέμα του προσδιορισμού της φορολογητέας ύλης σε άτομα που καλούνται υποκειμενικά να ερμηνεύσουν εκατοντάδες εγκυκλίους και νόμους. Έτσι, θεμελιώνεται η συναλλαγή.
Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να αναπτυχθεί άμεσα ένα σύστημα IRS ή αυτόματου ηλεκτρονικού προσδιορισμού της φορολογητέας ύλης και να καταργηθεί οριστικά ο κώδικας φορολογικών στοιχείων. Αυτό ζητούν όλοι: ΟΟΣΑ, ΔΝΤ, Ευρωπαϊκή Ένωση και Τρόικα.
2. Σε ποιο βαθμό, η αύξηση του βασικού επιτοκίου της Ε.Κ.Τ. θα επηρεάσει την προσπάθεια της ελληνικής οικονομίας να επανέλθει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης;
Νικόλαος Απέργης:
Η αύξηση του επιτοκίου αυτού έχει αρνητικές επιπτώσεις γιατί: μειώνει την αναπτυξιακή προσπάθεια των χωρών που στηρίζουν τις εξαγωγές μας, αυξάνει τις δανειακές υποχρεώσεις των δανειοληπτών, με αποτέλεσμα να χάνονται πόροι που θα μπορούσαν να είχαν διατεθεί σε άλλες χρήσεις, π.χ. στην κατανάλωση, που αποτελεί έναν από τους πυλώνες ανάπτυξης, επιβαρύνει αυτούς που θέλουν να δανεισθούν για επενδυτικούς σκοπούς και δεν έχουν πρόσβαση στην κεφαλαιαγορά και, τέλος, δρα αρνητικά στις τιμές των μετοχών, άρα και, μέσω του αποτελέσματος πλούτου, επιδεινώνεται η καταναλωτική δαπάνη.
Γεώργιος Κριμπάς:
Η αναπροσαρμογή του επιτοκίου έχει οριακή σημασία ως προς τα σημαντικά προβλήματα, οριακά μπορεί και να ωφελήσει – εφόσον δε συνεχιστεί με ένταση, όπως διαφαίνεται.
Δημήτρης Μάρδας:
Το πρόβλημα της ανάπτυξης της χώρας μας το έχουμε κάνει εμείς οι ίδιοι ιδιαίτερα πολύπλοκο. Σαφώς και η αύξηση του επιτοκίου επηρεάζει αρνητικά τις επενδύσεις. Είναι, όμως, πολλοί οι προσδιοριστικοί παράγοντες των επενδύσεων. Ένας από αυτούς είναι το θεσμικό καθεστώς. Ένας άλλος, που προέκυψε πρόσφατα και αφορά τις ξένες επενδύσεις, είναι η πλήρης απουσία διαφάνειας στο θέμα της προσέλκυσής τους. Αυτό το one man show του κυρίου Παμπούκη αποτελεί ελληνική πρωτοτυπία. Ένας άνθρωπος, στην ουσία, έχει αναλάβει να διαχειριστεί ένα ντοσιέ δισεκατομμυρίων χωρίς ίχνος διαφάνειας. Και ερωτώ: Γνωρίζουμε τους λόγους αποτυχίας της επένδυσης στον Αστακό από το Κατάρ; Φυσικά, όχι είναι η απάντηση. Ένας μόνο γνωρίζει τι ακριβώς έγινε.
Αλέξανδρος Πανεθυμιτάκης:
Είναι αυτονόητο ότι, όταν το δημόσιο χρέος είναι 160% του ΑΕΠ και όταν έχουμε υψηλό έλλειμμα ανταγωνιστικότητας (30%), τότε τα υψηλά επιτόκια επιβαρύνουν υπέρμετρα την οικονομία και τις επιχειρήσεις που θα προσπαθήσουν να κάνουν επενδύσεις. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το τραπεζικό σύστημα που είναι ο “αιμοδότης” της οικονομίας, γιατί η αύξηση των επιτοκίων της Ε.Κ.Τ. θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους του χρήματος, με συνέπεια να επηρεασθούν αρνητικά, με άμεσο και έμμεσο τρόπο, τόσο οι επενδύσεις, όσο και η κατανάλωση, ενώ θα πληγεί και το επίπεδο της ανταγωνιστικότητας, άρα και οι εξαγωγές.
3. Αν, τελικά, η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της χώρας μας είναι αναπόφευκτη, τι μορφή πρέπει να πάρει και πότε πρέπει να πραγματοποιηθεί ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι αρνητικές επιπτώσεις της;
Νικόλαος Απέργης:
Θα προτιμούσα μια ήπια μορφή (επιμήκυνση και πιθανώς μείωση του επιτοκίου) και άμεσα, ώστε κάποιοι πόροι να εξοικονομηθούν για αναπτυξιακές χρήσεις. Το "κούρεμα" αφενός θα μειώσει την αξιοπιστία μας και θα κλείσει τον δρόμο για επαναφορά στις αγορές για πολλά χρόνια, αφετέρου θα επιδεινώσει την ροή κεφαλαίων από το τραπεζικό σύστημα και την ικανότητα των κατόχων (ιδιωτών) ομολόγων να δαπανήσουν τον πλούτο τους σε καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες που αυξάνουν το εθνικό προϊόν. Το πρόβλημα όμως και με αυτήν την ήπια μορφή, είναι ότι δημιουργείται κίνδυνος “ηθικού κινδύνου” για τους δανειστές γιατί αυτό είτε χαλαρώνει την αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή είτε παρακινεί και τις άλλες οικονομίες να τύχουν της ίδιας μεταχείρισης.
Γεώργιος Κριμπάς:
Ο όρος αναδιάρθρωση πρέπει να διαγραφεί από το δημόσιο λεξιλόγιο και “να μπει πιπέρι στο στόμα” όποιου τον εκστομίζει. Ο μόνος επιτρεπτός όρος είναι η επιμήκυνση μαζί με δραστικά χαμηλότερο επιτόκιο, εκδοχή που δε διαφαίνεται λόγω ευρωπαϊκού θεσμικού κενού. Αλλά και αν γινόταν το σωστό, θα ήταν ανεπαρκές.
Δημήτρης Μάρδας:
To “κούρεμα” του χρέους θα ήταν η καλύτερη λύση, αλλά αυτό απαιτεί συναίνεση. Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της Σύμβασης της Δανειακής Διευκόλυνσης του 2010, “κούρεμα” χωρίς συναίνεση σημαίνει ότι αθετούμε τις υποχρεώσεις μας έναντι των πιστωτών μας (των 110 δισ. ευρώ). Αυτό συνεπάγεται την παραίτησή μας από κάθε ασυλία που αφορά τα περιουσιακά μας (Άρθρα 8 και 14 της Σύμβασης). Οπότε, η λύση που απομένει εφόσον το “κούρεμα” δεν είναι εφικτό, είναι η επιμήκυνση του χρέους (δηλαδή, παραδείγματος χάρη, τα δεκαετή ομόλογα να γίνουν εικοσαετή). Αν συμφωνήσουν οι κύριοι πιστωτές μας σε μια τέτοια λύση, τότε τα “λαμόγια” της αγοράς, που έχουν ανάγκη από ρευστότητα, καθώς δε θα αντέξουν την αναμονή των πρόσθετων δέκα ετών, θα αναγκαστούν να πουλήσουν σε “σκοτωμένες” τιμές τα δεκαετή μας ομολογά που έχουν στα χέρια τους. Οπότε, θα έχουμε ένα “κούρεμα” μιας άλλης μορφής. Η επιμήκυνση είναι εφικτή, δεν πρόκειται όμως να τη δεχθούν οι πιστωτές μας χωρίς να δουν ιδιωτικοποιήσεις ή γενικά πώληση της δημόσιας ακίνητης περιουσίας. Αν κατορθώναμε και φθάσουμε το 2013, χωρίς ιδιαίτερες περιπέτειες το “κούρεμα” θα ήταν γεγονός, αφού αποτελεί μέρος του νέου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (EMS).
Αλέξανδρος Πανεθυμιτάκης:
Η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους δεν είναι επιθυμητή διότι δεν είναι σκόπιμη. Θα βλάψει τους δανειστές μας και θα βλάψει και εμάς επειδή θα θεωρηθεί ως στάση πληρωμών, ανάλογα πάντα με το χαρακτήρα της αναδιάρθρωσης. Όσο υπάρχουν ελλείμματα, το Κράτος θα πρέπει να απευθύνεται στην Τρόικα ή στις αγορές για να τα αναχρηματοδοτεί, άρα μία στάση πληρωμών που μας αποκόπτει από τις αγορές μάς αποκόπτει και από τη δυνατότητα χρηματοδότησης των κρατικών δαπανών – μισθών - συντάξεων. Άρα, η όποια εθελοντική ή συμβιβαστική λύση με τους πιστωτές μας θα πρέπει να γίνει κατά το χρόνο εκείνο που θα υπάρχουν κρατικά πλεονάσματα.
O Νικόλαος Απέργης είναι Καθηγητής στο Τμήμα Χρηματοοικονομικής & Τραπεζικής Διοικητικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.
Ο Γεώργιος Κριμπάς είναι Ομότιμος Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο Δημήτρης Μάρδας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Ο Αλέξανδρος Πανεθυμιτάκης είναι Ομότιμος Καθηγητής Μακροοικονομικής Θεωρίας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Δημοσιεύτηκε στην οικονομική εφημερίδα «ΕΞΠΡΕΣ» στις 29 Μαΐου 2011:
http://www.express.gr/news/finance/476569oz_20110530476569.php3
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου