Του καθηγητή Γιώργου Βάμβουκα, Δεκέμβριος 2011.

Γιώργος Βάμβουκας

–  Αναπληρωτής Καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
–  Αρθρογράφος στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» την περίοδο 1988 – 2001.
–  Επιστημονικός Ερευνητής στο Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) την περίοδο 1983 – 1994.
–  Ειδικός Γραμματέας στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας την περίοδο 1989 – 1991.
–  Οικονομικός Σύμβουλος στη Βουλή των Ελλήνων την περίοδο 1984 – 1989.
–  Επιστημονικός Συνεργάτης στο Κέντρο Προγραμματισμού & Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) την περίοδο 1980 – 1981.

·  Η χρεοκοπία της Ελλάδας

Ποιοι είναι οι κυριότεροι λόγοι που οδήγησαν την Ελλάδα στα πρόθυρα της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας;

Η Ελλάδα, το 1950, είχε ένα δημόσιο χρέος 5% του Α.Ε.Π. Το 1980 το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης ήταν 8 δισεκατομμύρια ευρώ, περίπου το 22% του Α.Ε.Π. Σήμερα το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης, με βάση την εισηγητική έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού, είναι 365 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή κοντά στο 170% του Α.Ε.Π. Ο λόγος που αυξήθηκε το δημόσιο χρέος είναι τα κρατικά ελλείμματα. Όταν μια χώρα έχει ελλείμματα, δηλαδή οι δημόσιες δαπάνες είναι μεγαλύτερες από τα δημόσια έσοδα, το δημόσιο χρέος αυξάνεται. Γιατί το δημόσιο χρέος είναι συσσωρευμένα παρελθόντα κρατικά ελλείμματα. Άρα, η σημερινή χρεοκοπία της Ελλάδας –χρεοκοπία η οποία αντικατοπτρίζεται στο γιγαντιαίο δημόσιο χρέος– οφείλεται σε συσσωρευμένα παρελθόντα κρατικά ελλείμματα. Τα ελλείμματα δημιουργήθηκαν για πολλούς και διαφόρους λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι είχαμε μεγάλες υπερβάσεις των κρατικών δαπανών. Κατά τη γνώμη μου, αυτός ήταν ο σημαντικότερος λόγος. Κι όταν λέμε υπερβάσεις κρατικών δαπανών, εννοούμε υπερβάσεις που ήταν αποτέλεσμα διαφθοράς. Γιατί, σύμφωνα με διάφορες έρευνες, η διαφθορά στην Ελλάδα αντιπροσωπεύει περίπου το 20% του Α.Ε.Π. Δηλαδή, με τα σημερινά δεδομένα, η διαφθορά στην Ελλάδα είναι πάνω από 50 δισεκατομμύρια ευρώ. Είχαμε διεφθαρμένες κυβερνήσεις, οι οποίες δημιούργησαν υπερβάσεις των κρατικών δαπανών μέσω της διαφθοράς. Αυτές οι υπερβάσεις των κρατικών δαπανών συνεπάγονταν κρατικά ελλείμματα. Και τα κρατικά ελλείμματα συνεπάγονταν μεγάλο δημόσιο χρέος. Παράδειγμα, τα ολυμπιακά έργα. Τα ολυμπιακά έργα, όταν υπεβλήθη ο φάκελος, το 1996, είχαν προϋπολογιστεί στα 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα σημερινά στοιχεία δείχνουν ότι κόστισαν τουλάχιστον 27 δισεκατομμύρια ευρώ. Άρα, αυτά τα 22,5 δισεκατομμύρια ευρώ, που ήταν υπερβάσεις των κρατικών δαπανών, μπήκανε στο δημόσιο χρέος. Άλλο παράδειγμα, το μετρό. Όταν ξεκίνησε το μετρό, ο φάκελος ήταν για 300 δισεκατομμύρια δραχμές και, τελικά, το μετρό πήγε κοντά στα 1,4 τρισεκατομμύρια δραχμές. Όλες αυτές οι υπερβάσεις των κρατικών δαπανών είναι τα ελλείμματα, άρα το δημόσιο χρέος. Συνεπώς, αυτό το χρέος που έχουμε σήμερα είναι αποτέλεσμα διαφθοράς και λανθασμένων χειρισμών στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής.

Με διαφορετικούς χειρισμούς και καλύτερη επικοινωνιακή πολιτική, θα μπορούσαμε να αποτρέψουμε την εκτίναξη των spread (σ.σ.: διαφορά επιτοκίων δανεισμού της Ελλάδας από τα αντίστοιχα της Γερμανίας) τον Απρίλιο του 2010, που ουσιαστικά μας απέκλεισε από τις αγορές;

Η εκτίναξη των spread ήταν ένα νομοτελειακό γεγονός. Δεν μπορούσε να το αναχαιτίσει κανένας! Τα δημόσια οικονομικά ήταν χρεοκοπημένα. Όταν ξέσπασε η κρίση, το 2008, εξερράγη η βραδυφλεγής βόμβα που λεγόταν δημόσιο χρέος στα θεμέλια της ελληνικής οικονομίας. Τα συντρίμμια δεν τα έχουμε μαζέψει μέχρι σήμερα και τα πληρώνουμε ακόμη όλοι μας. Από τότε είχε πάρει τον κατήφορο η χώρα. Και ο κατήφορος αντικατοπτρίζεται στην απαξίωση της εθνικής μας οικονομίας από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές – βλέπε spread!

Ορισμένες πολιτικές δυνάμεις του Τόπου, αλλά και μία μειονότητα των αναλυτών, υποστήριξαν ότι θα ήταν πιο συμφέρουσα για την Ελλάδα μια εθελούσια αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους από την υπογραφή του Μνημονίου το Μάιο του 2010.

Το 90% από όσα λέει το Μνημόνιο είναι πολιτικές που έπρεπε να είχαν εφαρμοστεί εδώ και πολλές δεκαετίες στην Ελλάδα. Μη σας πω το 99%! Ποιος αμφισβητεί ότι πρέπει να παταχθεί η φοροδιαφυγή; Ποιος αμφισβητεί ότι έχουμε ένα σπάταλο κράτος; Ποιος αμφισβητεί ότι έχουμε ένα γιγαντιαίο δημόσιο τομέα, ο οποίος πρέπει να μειωθεί. Αν δείτε την τέταρτη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την Ελλάδα, όπως επίσης και το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα (το οποίο είχε ψηφιστεί στη Βουλή τον Ιούνιο του 2011), το άθροισμα των φορέων στην κεντρική κυβέρνηση και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα –άμα κάνει κάποιος την πρόσθεση– είναι 12.808 (!). Άρα, συμφωνούμε όλοι σε αυτά τα οποία αναφέρει το Μνημόνιο. Αυτό, όμως, για το οποίο κατακρίνεται η κυβέρνηση Παπανδρέου, το ολέθριο, το μοιραίο λάθος που έκανε ήταν το άρθρο 15, παράγραφος 4, που αναφέρεται περί ασυλίας, ότι η Ελλάδα είναι υποθηκευμένη στους ξένους πιστωτές. Αυτό το άρθρο δεν έπρεπε να μπει μέσα! Λέει, με απλά λόγια, ότι αν δεν εξυπηρετήσεις το χρέος σου, έρχεται εδώ ο πιστωτής και τα παίρνει όλα. Και δεν μπορείς εσύ, ως χώρα, να πας πουθενά να βρεις το δίκιο σου...

·  Οι πολιτικές του Μνημονίου

Το ότι τα επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας δεν αποκλιμακώθηκαν όπως προέβλεπε το αρχικό σχέδιο, αλλά κινούνται ακόμα σε δυσθεώρητα ύψη, δε συνιστά μια μεγάλη αποτυχία του Μνημονίου;

Τα spread δεν αποκλιμακώθηκαν γιατί μετά την υπογραφή του Μνημονίου, μήνα με το μήνα, τα στοιχεία πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο. Είχαμε μία συνεχή επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Αυτό έγινε για πολλούς και διαφόρους λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση. Είναι μια ύφεση την οποία δεν την είχανε προβλέψει ούτε αυτοί οι οποίοι φτιάξανε το Μνημόνιο. Γιατί αυτοί που φτιάξανε το Μνημόνιο λέγανε ότι από το πρώτο εξάμηνο του 2011 θα βλέπαμε “φως στο τούνελ”...

Υπό ποιες προϋποθέσεις και σε ποιο χρονικό ορίζοντα εκτιμάτε ότι μπορούν να μειωθούν τα επιτόκια δανεισμού της χώρας μας ώστε το Ελληνικό Δημόσιο να ξαναβγεί για δανεισμό στις αγορές;

Η βασική προϋπόθεση για να αποκλιμακωθούν τα επιτόκια δανεισμού είναι να πειστούν οι αγορές ότι στην Ελλάδα, στην ελληνική οικονομία εμφανίστηκε “φως στο βάθος του τούνελ”. Άμα η ελληνική οικονομία δεν μπει σε φάση ανάπτυξης και πειθαρχίας των δημοσίων οικονομικών, θα βρισκόμαστε σε αυτό το χάλι. Πρέπει να πειστούν οι αγορές ότι η Ελλάδα μπαίνει σε τροχιά ανάπτυξης. Κάτι το οποίο, βέβαια, υπό τις υπάρχουσες συνθήκες, δεν είναι ορατό στο μέλλον.

Η βασικότερη κριτική στα μέτρα του Μνημονίου και του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος εντοπίζεται στην υπερφορολόγηση του ιδιωτικού τομέα και την έλλειψη αναπτυξιακής διάστασης των μέτρων...

Προσωπικά, όταν σας είπα ότι συμφωνώ στο 90 – 99% με το Μνημόνιο, εννοώ στη θεσμική διάσταση της πολιτικής: πάταξη της φοροδιαφυγής, της εισφοροδιαφυγής, της διαφθοράς, κλπ. Σε αυτά δε διαφωνεί κανένας, όλοι συμφωνούμε. Στο πρώτο πράγμα το οποίο διαφωνώ –και πιστεύω ότι είναι το γενεσιουργό αίτιο που επιδεινώνει την κρίση– είναι η εισοδηματική πολιτική. Αυτοί οι οποίοι επινόησαν την πολιτική που ασκείται σήμερα έχουν δώσει προτεραιότητα στο να έχει ο κρατικός προϋπολογισμός πρωτογενή πλεονάσματα με οποιοδήποτε κόστος. Και έρχονται και κόβουν μισθούς και συντάξεις  Αυτοί που εφαρμόζουν αυτήν την πολιτική γνωρίζουν ότι οι δαπάνες για μισθούς και συντάξεις είναι γύρω στο 12 – 13% των συνολικών κρατικών δαπανών; Αυτοί που εφαρμόζουν αυτήν την πολιτική γνωρίζουν ότι κόβοντας μισθούς και συντάξεις μειώνουν το διαθέσιμο εισόδημα της οικονομίας; Μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος σημαίνει μείωση των κρατικών εσόδων, μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, μείωση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών για αγαθά και υπηρεσίες, άρα ύφεση της οικονομίας. Όταν μειώνεται το διαθέσιμο εισόδημα στην οικονομία, οι επιχειρήσεις που παράγουν τα αγαθά και τις υπηρεσίες έχουν χαμηλότερες πωλήσεις. Άρα, μικρότερο Α.Ε.Π. Άρα, ύφεση στην οικονομία. Ύφεση στην οικονομία σημαίνει μείωση των εσόδων από έμμεσους φόρους, μείωση των εσόδων από άμεσους φόρους. Συνεπώς, εδώ εφαρμόζεται μια εισοδηματική πολιτική η οποία επιδεινώνει την ύφεση της εθνικής οικονομίας. Το λάθος, το τραγικό λάθος που έχουμε αυτήν την τρομακτική ύφεση είναι η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος της ελληνικής οικονομίας, που ήταν συνειδητή πολιτική της κυβέρνησης Παπανδρέου και, δυστυχώς, απ’ ότι φαίνεται και της κυβέρνησης Παπαδήμου...

Με δεδομένους τους δημοσιονομικούς στόχους και τα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί για την επίτευξή τους, τι μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής θα μπορούσαν να εφαρμοστούν;     

Τι έπρεπε να κάνει η κυβέρνηση: Πρώτον, να μην πείραζε ούτε μισθούς ούτε συντάξεις – αυτά να τα άφηνε ανέπαφα. Δεύτερον, κάθε χρόνο βγαίνουν στη σύνταξη κατά μέσο όρο 70.000 Έλληνες, εκ των οποίων οι 30.000 περίπου είναι από το δημόσιο τομέα. Το κράτος να προσλάμβανε το πολύ 2 – 3 χιλιάδες εκεί που είχε ανάγκη. Από αυτό το μέτρο, τα επόμενα 10 χρόνια θα είχαμε μείωση των εργαζομένων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα κατά 300.000 περίπου. Τρίτον, ένα πρόγραμμα τα επόμενα 2 – 4 χρόνια ώστε οι 12.808 φορείς του ευρύτερου δημοσίου τομέα να γίνουν 3.000. Τέταρτον, το κράτος ξέρει ότι οι δαπάνες για μισθούς είναι περίπου 17 δισεκατομμύρια ευρώ και για συντάξεις περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ. Δεν μπορεί ένας ο οποίος, για παράδειγμα, εργάζεται σε ένα λογιστήριο μιας ΔΕΚΟ να παίρνει 3.000 ευρώ το μήνα και ένας ο οποίος εργάζεται σε ένα λογιστήριο ενός πανεπιστημίου να παίρνει 900 ευρώ. Με το ενιαίο μισθολόγιο το κράτος θα έκανε έναν εξορθολογισμό. Ξέρετε ποιο θα ήταν το δημοσιονομικό όφελος από αυτό; Τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο ευρώ! Είναι στόχοι της κυβέρνησης, αλλά θα έπρεπε να γίνουν αμέσως! Όχι «θα» και «θα»! Πέμπτον, η κυβέρνηση έχει 49 υπουργούς και υφυπουργούς. Ξέρετε πόσους συμβούλους έχουν όλοι αυτοί; Πάνω από 1.000! Τι χρειάζονται 1.000 σύμβουλοι; Ο κάθε υπουργός να μην έχει πάνω από 3 συμβούλους! Ξέρετε ποιο είναι το δημοσιονομικό όφελος από αυτό; Τουλάχιστον 500 εκατομμύρια ευρώ. Μετά, γιατί ο εκάστοτε πρωθυπουργός να έχει 170 συμβούλους; Το γραφείο του πρωθυπουργού είναι δομημένο έτσι που έχει περίπου 170 – 200 συμβούλους. Τι τους χρειάζεται ο πρωθυπουργός 200 συμβούλους; Να έχει 50! Τι χρειάζονται οι γενικοί και ειδικοί γραμματείς στα υπουργεία; Εγώ, προσωπικά, έχω κάνει ειδικός γραμματέας. Δε χρειάζονται οι γενικοί και ειδικοί γραμματείς. Θα πρέπει να αλλάξει η δομή των υπουργείων. Να γίνονται γενικοί και ειδικοί γραμματείς μέσα από το υφιστάμενο προσωπικό κάθε υπουργείου. Υπάρχουν εργαζόμενοι μέσα στα υπουργεία που έχουν διδακτορικά και πολύ καλύτερα προσόντα από τους κομματικούς εγκάθετους. Ξέρετε ποιο είναι το δημοσιονομικό όφελος από αυτά; Επειδή το έχω υπολογίσει, τουλάχιστον 2 δισεκατομμύρια ευρώ. Ξέρετε πόσο κοστίζουν όλοι οι βουλευτές του ελληνικού κοινοβουλίου; Γύρω στα 200 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο! Και ξέρετε γιατί; Ο κάθε βουλευτής, ενώ εμφανίζεται να παίρνει το μήνα 8 – 9 χιλιάδες ευρώ, στην ουσία παίρνει 20.000 ευρώ. Γιατί ο καθένας διορίζει τη γυναίκα του, το παιδί του. Όλα αυτά πρέπει να παταχθούν γιατί η χώρα είναι χρεοκοπημένη! Η ελληνική κυβέρνηση δε βάζει το μαχαίρι στο κόκκαλο και, δυστυχώς, την οικονομική κρίση δεν την πληρώνει το κομματικό κατεστημένο...

·  Οικονομική Ανάπτυξη

Ποιες διαρθρωτικές αλλαγές πρέπει να γίνουν ώστε η Ελλάδα να επανέλθει σταδιακά σε θετικούς ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης;

Πώς μπορούμε να γίνουμε εξωστρεφής οικονομία; Με δύο τρόπους: Πρώτον, προσελκύοντας άμεσες ξένες επενδύσεις και, δεύτερον, εξυγιαίνοντας τους θεσμούς. Αν δεν εξυγιάνουμε τους θεσμούς, δεν πρόκειται να αναπτυχθούμε. Κανένας δε θα έρθει να επενδύσει σε μια χώρα διεφθαρμένη, σε μια χώρα που για να βγει μια άδεια μιας επιχείρησης θέλεις κάποια χρόνια, σε μια χώρα που χωρίς μίζα δεν κινείται τίποτα...
 

Σε ποιους τομείς η Ελλάδα μπορεί να επιδείξει συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των υπόλοιπων οικονομιών ώστε η ανάπτυξη να μη βασιστεί πάλι σε εσωτερική κατανάλωση τροφοδοτούμενη από δανεισμό, αλλά σε εξαγωγές ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών;

Τουρισμός, ναυτιλία, αγροτική μεταποιητική βιομηχανία, κατασκευαστικός τομέας. Επίσης, αξιοποίηση όλων των πλουτοπαραγωγικών πόρων της χώρας. Το πετρέλαιο (που λένε ότι υπάρχει), το φυσικό αέριο. Θέλουμε συμμαχίες με τους Ισραηλίτες, με τους Αμερικανούς, με τους Γερμανούς, με όλους. Αξιοποίηση των εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Αιολική ενέργεια, που είναι άφθονη στη χώρα μας.

Με δεδομένη την παρούσα έλλειψη ρευστότητας λόγω του αποκλεισμού της Ελλάδας από τις αγορές, τι μπορεί να γίνει σε αυτήν τη φάση ώστε να αμβλυνθεί η ύφεση που έχει ενσκήψει στην ελληνική οικονομία (σ.σ.: σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, θα κλείσει φέτος στο 6% του Α.Ε.Π.);

Αξιοποίηση του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ). Από το ΕΣΠΑ μπορούμε να απορροφήσουμε 15 – 20 δισεκατομμύρια ευρώ. Μπορούν να απορροφηθούν άνετα όταν οι ίδιοι οι εταίροι μας στην Ευρώπη μάς λένε ότι το 95% θα είναι κοινοτική συμβολή και 5% εμείς, δηλαδή τίποτα! Και ούτε αυτά είμαστε (ακόμα) ικανοί να απορροφήσουμε...

·  Δημόσιο Χρέος

Εκτιμάτε ότι η επιτυχής εφαρμογή των αποφάσεων της 27ης Οκτωβρίου αρκεί για να καταστήσει το δημόσιο χρέος της Ελλάδας βιώσιμο;

Όχι. Το δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο ακόμη κι αν επιτευχθεί η εφαρμογή των αποφάσεων αυτών. Γιατί η Ελλάδα βρίσκεται σε ύφεση. Εάν η Ελλάδα δεν εξυγιάνει τους θεσμούς της και, παράλληλα, δεν μπει σε πορεία ανάκαμψης, δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει το δημόσιο χρέος. Με τίποτα! Σε συνθήκες ύφεσης, δεν μπορεί να μειωθεί το δημόσιο χρέος.

Πώς μπορούν οι αποφάσεις της 27ης Οκτωβρίου να εφαρμοστούν χωρίς να προκληθεί ανήκεστος βλάβη στις ελληνικές τράπεζες και τα ασφαλιστικά μας ταμεία που έχουν στο χαρτοφυλάκιο τους ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου;

Δεν είναι ούτε ηθικό ούτε τίμιο οι εισφορές των ασφαλισμένων που έγιναν κρατικά ομόλογα να “κουρευτούν”. Αν τα 25 δισεκατομμύρια ευρώ των κρατικών ασφαλιστικών ταμείων και τα άλλα 3 – 4 δισεκατομμύρια ευρώ των ιδιωτικών ασφαλιστικών ταμείων σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου “κουρευτούν” (κατά 50%), από πού θα αναπληρωθούν αυτά τα 14 – 15 δισεκατομμύρια ευρώ; Συνεπώς, η γνώμη μου είναι τα ασφαλιστικά ταμεία να μη δεχτούν το εθελοντικό “κούρεμα”. 

Έχουμε δεσμευτεί στην υλοποίηση ενός προγράμματος αποκρατικοποιήσεων ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2020, με στόχο τη ριζική μείωση του χρέους μας. Η καταβαράθρωση των χρηματιστηριακών τιμών των εισηγμένων δημοσίων επιχειρήσεων δε ναρκοθετεί το πρόγραμμα αυτό;

Το Σεπτέμβριο η κυβέρνηση πούλησε το 10% του ΟΤΕ περίπου 350 – 360 εκατομμύρια ευρώ. Αν το χρηματιστήριο ήταν εκεί που ήταν στις αρχές του 2008, θα έπαιρνε περίπου 4 δισεκατομμύρια ευρώ. Πάει τώρα να ξεπουλήσει ένα πακέτο της ΔΕΗ, να πάρει 400 – 500 εκατομμύρια ευρώ. Εκεί που ήταν το χρηματιστήριο στις αρχές του 2008, θα έπαιρνε περίπου 5 – 6 δισεκατομμύρια ευρώ. Είναι πολιτική αυτή; Να πας να ξεπουλάς στον “πάτο” που έχει φτάσει το Χρηματιστήριο; Είμαι υπέρ της συμμετοχής των ξένων στο μετοχικό κεφάλαιο των ελληνικών δημόσιων και ιδιωτικών επιχειρήσεων γιατί οι πολυεθνικές εταιρείες έχουν την τεχνογνωσία, το know – how και οπωσδήποτε βοηθούν. Το πρόβλημα, όμως, είναι όταν έρχεται κάποιος σαν αρπακτικό –οι “γύπες” που λένε– και παίρνει ό,τι μπορεί από αυτήν τη χώρα τώρα, που η εθνική της οικονομία είναι χρεοκοπημένη. Αυτό είναι το χειρότερο. Αυτό είναι που διαφωνώ. Γιατί να πουληθεί τώρα ένα μέρος του ΟΤΕ ή της ΔΕΗ, σε αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή, που θα πουληθεί για “ένα κομμάτι ξερό ψωμί”;

·  Οι πολιτικές της Ευρωζώνης

Οι διαμορφωθέντες πόροι του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και τα 200 δισεκατομμύρια ευρώ που αποφασίστηκε να κατευθυνθούν στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμάτε ότι αρκούν για να αναχαιτιστεί η κρίση χρέους στους κόλπους της Ευρωζώνης;

Αν η Ευρωζώνη βρει την πορεία της, αν μπορέσει να αναπτυχθεί. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε μια φάση οριακής ύφεσης, αναπτύσσεται με ένα μέσο ετήσιο ρυθμό 1 – 1,5%. Αν βρει την πορεία της –που αισιοδοξώ ότι θα τη βρει– και αναπτύσσεται με ρυθμούς πάνω από 2,5 – 3%, τότε και τα spread θα αρχίσουν να αποκλιμακώνονται. Διαισθάνομαι ότι η Ιρλανδία ήδη ξεπέρασε τον κίνδυνο γιατί η ιρλανδική οικονομία μπήκε σε φάση ανάπτυξης. Και νομίζω ότι ούτε η Ιταλία ούτε η Ισπανία ούτε η Γαλλία θα κλονιστούν από τη διεθνή κερδοσκοπία.

Πόσο πιθανή κρίνετε την υιοθέτηση της λύσης του ευρωομολόγου ώστε να υπάρξουν κοινά επιτόκια δανεισμού για όλα τα μέλη;

Προσωπικά, είμαι κατά του ευρωομολόγου. Και ξέρετε γιατί είμαι κατά; Διότι αν υποθέσουμε ότι τώρα βγαίνει το ευρωομόλογο, ποιος θα δανείζεται με αυτό; Η Ελλάδα, η χρεοκοπημένη; Τότε, αν ξεκινήσει με βαθμολογία “AAA” από τους οίκους αξιολόγησης, σε ένα μήνα θα βαθμολογείται με “CCC”, θα είναι “junk bond” («ομόλογο σκουπίδι»). Επομένως, θα δημιουργηθούν προβλήματα και στα εθνικά ομόλογα. Η Γερμανία και όλες οι χώρες θα έχουν προβλήματα. Οι Γερμανοί –που προσωπικά πιστεύω είναι και σοβαροί επιστήμονες– έχουν βάλει σωστά “το νερό στο αυλάκι”. Δεν μπορούν αυτοί που δημιούργησαν το πρόβλημα στην Ελλάδα να δημιουργούν συναισθηματικές καταστάσεις και να ταυτίζουν τη σημερινή Γερμανία με τη Γερμανία του Χίτλερ και τη Γερμανία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι μεγάλο λάθος αυτό. Για τα δικά μας λάθη φταίμε εμείς. Τα χρέη και τα ελλείμματα εμείς τα δημιουργήσαμε. Ούτε οι Γερμανοί μάς τα δημιούργησαν ούτε οι τροϊκανοί.

Το νέο δημοσιονομικό σύμφωνο που αποφασίστηκε στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής και περιλαμβάνει την αυτόματη επιβολή οικονομικών κυρώσεων και διορθωτικών μέτρων, πιστεύετε ότι θα ενισχύσει επαρκώς την οικονομική διακυβέρνηση της Ευρωζώνης;

Θα βοηθήσει. Είμαι υπέρ των πολιτικών εκείνων οι οποίες θα συντελέσουν στη θωράκιση του ευρώ, στη θωράκιση της Ευρωζώνης και στην εξυγίανση των δημοσίων οικονομικών, ιδίως των χωρών του Νότου και ειδικότερα της Ελλάδας.

Πολλοί φοβούνται ότι το θεμελιώδες πρόβλημα λειτουργίας της που απορρέει από τη διαφορά ανταγωνιστικότητας μεταξύ των χωρών του Βορρά και των χωρών του Νότου, δε θα αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Είναι ποτέ δυνατόν, στο μέλλον, να τεθούν όρια, εκτός από το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών των νότιων χωρών, στο πλεόνασμα του αντίστοιχου ισοζυγίου των βόρειων χωρών της Ευρωζώνης (όπως είχε προτείνει κάποτε ο John Maynard Keynes);

Υπάρχει πρόνοια, μέσα στα πλαίσια του κοινοτικού προϋπολογισμού, να μεταφέρονται πόροι από τις εύπορες χώρες στις αδύναμες, ώστε μετά από κάποιες δεκαετίες να υπάρξει η περίφημη σύγκλιση. Στη χώρα μας, για παράδειγμα, από το 1981 μέχρι σήμερα έχουν έρθει δωρεάν λεφτά πάνω από 200 δισεκατομμύρια ευρώ! Κι εμείς δεν τα αξιοποιήσαμε. Πήγαν τα περισσότερα σε μίζες. Άρα, υπάρχει το θεσμικό πλαίσιο, απλά δε λειτούργησε στις διεφθαρμένες χώρες. Στην Ιρλανδία, για παράδειγμα, λειτούργησε. Το 1980, το κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. της Ιρλανδίας ήταν στα επίπεδα της Ελλάδας, περίπου στο μισό του μέσου κοινοτικού. Και η Ιρλανδία σήμερα είναι πολύ πάνω από το μέσο κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. της Ευρωπαϊκής Ένωσης...

·  Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Σύστημα

Ποιες δομικές αλλαγές πρέπει να γίνουν στη λειτουργία του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος ώστε να τεθεί υπό έλεγχο η ανεξέλεγκτη και στρεβλή ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού τομέα και να περιοριστεί η επίδραση των αγορών στην καθημερινή μας ζωή;

Πρέπει να γίνουν αποφασιστικής σημασίας παρεμβάσεις από τις κεντρικές τράπεζες. Διότι όταν μια εμπορική τράπεζα, ένας χρηματοπιστωτικός οργανισμός –που στόχος του είναι το κέρδος– γεμίζει τη διεθνή αγορά με παράγωγα, με όλα αυτά τα σύνθετα χρηματοοικονομικά προϊόντα, παίρνει πρώτα την έγκριση της κεντρικής τράπεζας. Συνεπώς, οι κεντρικές τράπεζες δεν πρέπει να δίνουν έγκριση σε αυτά τα δομημένα ομόλογα, τα οποία έχουνε σήμερα αξία 500 – 800 τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το παγκόσμιο Α.Ε.Π. είναι 65 – 70 τρισεκατομμύρια δολάρια. Πώς η πραγματική οικονομία θα χρηματοδοτεί αυτές τις τρομακτικές υπεραξίες; Πρέπει να παρέμβουν οι κεντρικές τράπεζες! Χρειαζόμαστε ένα νέο Bretton Woods (σ.σ.: περιοχή στο New Hampshire των ΗΠΑ, όπου έλαβε χώρα η διάσκεψη των νικητών του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου που καθόρισε την αρχιτεκτονική του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος)!

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «University Press» το Δεκέμβριο του 2011.

Μέρος της δημοσιεύτηκε και στην εφημερίδα «ΕΞΠΡΕΣ» στις 15 Ιανουαρίου 2012:
http://www.express.gr/news/positions/553724oz_20120116553724.php3